Ukrayna kriziyle yükselen gerilim, muhalif lider Navalni’nin durumu, Çekya ve Polonya’nın Rus diplomatları sınır dışı etmesiyle yeni bir boyut kazandı.
Avrupa’da son dönemde Rusya ile ilgili yaşanan kriz giderek büyüyor. Son dönemde Rusya’nın politikaları hem ABD’de hem de Avrupa’da büyük rahatsızlık yaratırken, Moskova’ya yönelik atılan karşı adımlar krizi daha da derinleştiriyor.
Çekya ve Polonya’nın Rus diplomatları sınır dışı etme kararı almasının ardından, Rusya da karşılık verdi ve durumdan ABD’yi suçladı. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Çekya’nın 18 Rus diplomatı sınır dışı ettiğini hatırlatarak, ülkesinin de, mütekabiliyet gereği Çekya’nın Moskova Büyükelçiliği’nde çalışan 20 diplomatı sınır dışı etme kararı aldığını söyledi. Zaharova, “Çekya’nın ödediği bedel devasadır. Bu, ikili ilişkilere darbedir. Bu, kendi diplomatik misyonuna darbedir” ifadelerini kullandı. Polonya’nın da 3 Rus diplomatını sınır dışı etme kararı aldığını anımsatan Zaharova, bunun ABD’nin “siyasi siparişi” üzerine yapıldığına işaret etti.
ABD’yi suçladı
Zaharova, “Elbette olanların arkasında, NATO’yu yöneten ve Avrupa Birliği ülkelerinde ana akımı belirleyen ABD var. Washington, bu dalgayı teşvik ediyor. Batı ülkelerinde başlayan zincirleme tepkiler, üzerinde iyi çalışılmış senaryodur” yorumunu yaptı. ABD’nin de Rusya’ya yönelik yeni yaptırım uyguladığını vurgulayan Zaharova, “Sadece ABD’li meslektaşlarımızın yaptığı açıklamaları değil attıkları somut adım ve eylemlerini analiz ediyoruz” ifadelerini kullandı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da, Rusya’nın gelecekte de ABD’nin yaptırımlarına karşılıklılık ilkesi temelinde yanıt vermeyi sürdüreceğini belirtti ve Rusya’nın, “yaptırım değiş tokuşunu” başlatan taraf olmadığını söyledi.
Öte yandan Rusya ile Çekya arasında yaşanan diplomatik kriz, iki ülke arasındaki enerji ve ekonomi ilişkilerine de yansıyabilir. Nitekim Prag yönetiminin, Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu’nu (Rosatom) Dukovany nükleer santralinin genişletilmesine ilişkin ihaleden çıkarmayı planladığı belirtildi.
Ne olmuştu?
ABD Başkanı Joe Biden, 15 Nisan’da siber saldırı girişimi ve başkanlık seçimlerine etki etmeye yönelik faaliyetlerle bağlantılı oldukları gerekçesiyle 10 Rus diplomatın sınır dışı edileceğini açıklamıştı. ABD Hazine Bakanlığı da benzer gerekçelerle Rusya ekonomisini hedef alan bir dizi yaptırım duyurmuştu.
Polonya ise, Rusya’nın Varşova Büyükelçiliği’nde görevli 3 Rus diplomatı sınır dışı etme kararı almış, ardından Çekya Başbakanı Andrej Babiş de 17 Nisan’da, ülkede 2014’te meydana gelen patlamayla bağlantısı olduğu gerekçesiyle 18 Rus diplomat için sınır dışı kararı alındığını duyurmuştu. Rusya Dışişleri Bakanlığı, karşılık olarak 10 ABD’li ve 5 Polonyalı diplomatın yanı sıra Çekya’nın Moskova Büyükelçiliği’nde çalışan 20 diplomatın sınır dışı edileceğini açıklamıştı.
Navalni hastaneye kaldırıldı
Rusya’da bulunduğu hapishanede tıbbi yardım talebinin reddedilmesi gerekçesiyle açlık grevine başlayan muhalif Aleksey Navalni hastaneye sevk ediliyor. Rusya Federal Cezaevi Servisi, Navalni’nin her gün muayene edildiği ve sağlık durumunun tatmin edici olduğunu ileri sürdü. Doktorlar, Navalni’nin analiz sonuçlarına göre yakında ölebileceği uyarısında bulunmuştu. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Navalni’nin hapiste hayatını kaybetmesi durumunda bunun Moskova’ya karşı sonuçları olacağını söylemişti. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise, Rusya’daki hükümlülerin sağlık durumunun başka ülkeleri ilgilendirmeyeceğini söyledi. Bunun ardından Beyaz Saray’dan bir uyarı daha geldi. Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, “Navalni ölürse, bunun Rusya hükümeti için sonuçları olur. Adım atma hakkımızı saklı tutuyoruz. Ancak Navalni’nin salıverilmesi ve insani muameleye tabi tutulması için çağrılarımızı sürdüreceğiz” dedi.
Rus diplomatlara karşı ‘düşman ülke’ adımı
İngiliz “The Times” gazetesi, İngiltere hükümetinin Rusya ve Çin gibi “düşman ülkelerle” mücadele için, yabancı devletler adına çalışan herkesin ülkede bulunduklarına dair kayıt yaptırmalarını zorunlu kılacak bir yasa getirmeyi planladığını yazdı. Böylelikle İngiltere’de ulusal çıkarlarını tehdit eden casusların sınır dışı edilmesi ve cezalandırılmasına yönelik yasanın kapsamı genişletilmiş olacak. Yeni yasanın getirilmek istenmesine gerekçe olarak da, Moskova ve Pekin’in eylemleri gösteriliyor.
AB’den Ukrayna’ya tam destek!
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin dışişleri bakanları, Rusya’nın Ukrayna sınırında askeri varlığını artırmasının ardından artan gerilimi konuşmak üzere video konferans yöntemiyle toplandı. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, toplantı sonrası düzenlediği basın toplantısında, Ukrayna ve Rusya konularını geniş şekilde ele aldıklarını söyledi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitri Kuleba’nın da bakanlara bilgi verdiğini aktaran Borrell, AB’nin Ukrayna sınırı ve Kırım’daki Rus askeri hareketliliği, varlığı nedeniyle endişeli olduğunu belirtti.
Borrell, 150 bin Rus askerinin Ukrayna sınırına gönderildiğini aktararak, bunun, Rusya’nın Ukrayna sınırı ve yasa dışı ilhak edilen Kırım’a bugüne dek yaptığı en büyük sevkiyat olduğunu kaydetti. Borrell, “AB dışişleri bakanlarının mesajı net. Ukrayna’nın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne tam desteğimizi teyit ediyoruz” dedi.